صاحب «تفسیر المیزان» آرزو داشت یک روضه‌خوان بود+عکس و فیلم
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۱۰۲۴۵
خبرگزاری فارس ـ گروه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: سیدمحمدحسین طباطبایی مشهور به علامه طباطبایی مفسر، فلیسوف، فقیه، عارف و اسلام‌شناس است. او از عالمان تأثیرگذار شیعه در فضای فکری و مذهبی ایران در قرن ۱۴ شمسی بود که نویسنده تفسیر المیزان و کتاب‌های فلسفی بدایة الحکمة، نهایة الحکمة و اصول فلسفه و روش رئالیسم است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علامه محمدحسین طباطبایی در کنار پدر و برادرش
تا ۱۴ پشت علامه، همگی دانشمند و عالم بودند
بنا به زندگی‌نامه خودنوشتی که از علامه طباطبایی نقل شده او در سال ۱۲۸۱ متولد شده است، اما دست‌خطی به او در کتاب «الطباطبائی و منهجه فی تفسیره المیزان» منسوب است که در آن تولدش در ۲۹ ذی‌الحجه ۱۳۲۱ قمری مصادف با ۲۶ اسفند ۱۲۸۲ شمسی در تبریز ذکر شده است. اجداد پدری وی از فرزندان امام حسن مجتبی (ع) و ابراهیم بن اسماعیل دیباج است و تا ۱۴ پشت او، همگی دانشمند و عالم بودند. علامه از طرف مادر نیز از اولاد امام حسین (ع) بود. سید محمدحسین، در ۵ سالگی مادر و در ۹ سالگی پدرش را از دست داد. برادر کوچکتر او سید محمدحسن معروف به سیدمحمدحسن الهی عارف و فیلسوف بود.
علامه محمد حسین طباطبایی در کنار آیت‌الله قاضی طباطبایی
دیداری که مسیر زندگی علامه را وارد مرحله‌ای تازه کرد
سیدمحمدحسین به مدت ۶ سال پس از آموزش قرآن، آثاری چون گلستان، بوستان و … را فرا گرفت. سپس وارد مدرسه طالبیه تبریز شد و به فراگیری ادبیات عرب، علوم نقلی، فقه و اصول پرداخت. او زیرنظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت و در تعلیم خط به مقام استادی رسید. علامه بعد از تحصیل در مدرسه طالبیه تبریز، همراه برادرش به نجف رفت و ۱۰ سال در آنجا به تحصیل علوم دینی پرداخت. علامه در خصوص تحصیلش در نجف در نقلی گفته بود: «هنگامی که در نجف اشرف به درس و بحث اشتغال داشتم، یکی از روزها مرحوم قاضی به من برخورد کرد و بدون مقدمه گفت: اگر طالب دنیایی نماز شب و اگر طالب آخرتی نماز شب بخوان. همین دیدار و گفت‌وگوی کوتاه، منشاء آشنایی من با استاد شد... قبل از آن که به محضر وی بار یابم، خود را از کتب فلسفی و آثار معقول، بی‌نیاز می‌دیدم و پیش خود می‌گفتم اگر مرحوم ملاصدرا هم بیاید، مطلبی فوق آنچه من فهمیده‌ام عرضه نخواهد کرد. ولی پس از بهره‌مند شدن از دیدار این استاد بزرگوار، به یکباره احساس کردم گویا تاکنون از حکمت و فلسفه چیزی عایدم نشده و از اسفار حتی یک کلمه هم نفهمیده‌ام.» این برخورد جالب، علامه طباطبایی را وارد مرحله تازه‌ای از زندگی کرد و سیر و سلوک عارفانه او آغاز شد.
مشهور ترین اثر علامه طباطبایی کتاب المیزان است
علامه کشاورزی می‌کرد و کتاب می‌نوشت
علامه طباطبایی هنگامی که در نجف مشغول تحصیل بود، به علت سختی معیشت و نرسیدن مقرری که از ملک زراعی‌اش در تبریز به دست می‌آمد در سال ۱۳۱۴ مجبور به بازگشت به زادگاهش تبریز شد و ۱۰ سال در روستای شادآباد تبریز به زراعت و کشاورزی مشغول شد. وی این دوره از زندگی خود را به دلیل بازماندن از تدریس و تفکر علمی، دوره خسارت روحی دانسته است. تعدادی از کتاب‌ها و رساله‌های او همچون رساله «اثبات ذات»، «اسماء و صفات»، «ولایت»، «نبوت»، «الا نسان قبل الدنیا»، «الا نسان فی الدنیا» و «الانسان بعد الدنیا»، حاصل تفکرات این دوره است. همچنین تفسیر مختصری از ابتدای قرآن تا سوره اعراف در این دوران گزارش شده است.
دستورات عملی علامه طباطبایی برای مقابله با هوای نفس
احیاگر علوم عقلی و تفسیر قرآن در حوزه علمیه قم
علامه طباطبایی از سال ۱۳۲۵ در قم ساکن شد و فعالیت علمی خود را از سرگرفت. در این خصوص گفته بود: «ابتدا به منزل یکی از بستگان وارد شدیم، ولی به زودی در کوچه یخچال قاضی در منزل یکی از روحانیون، اتاقی دو قسمتی که با نصب پرده قابل تفکیک بود، اجاره کردیم. این دو اتاق قریب ۲۰ متر مربع بود. طبقه زیر این اتاق‌ها انبار آب شرب بود که در صورت لزوم بایستی از در آن به داخل خم می‌شدیم و ظرف آب را پر می‌کردیم، چون خانه فاقد آشپزخانه بود، پخت و پز هم در داخل اتاق انجام می‌گرفت.»
او درس تفسیر و فلسفه را در قم آغاز کرد و به تدریج، دروس اساسی حکمت مانند کتاب شفاء و اسفار را با تمام موانعی که وجود داشت، راه انداخت و شاگردان فراوانی نیز تربیت کرد. علامه را احیاگر علوم عقلی و تفسیر قرآن در حوزه علمیه قم دانسته‌اند. شهرت علامه طباطبایی در تهران و حوزه‌های علمی ایران، هنگامی آغاز شد که از تبریز به قم مهاجرت کرد و درس تفسیر و فلسفه و بحث و گفتگوهای علمی را شروع کرد.
علامه محمد حسین طباطبایی در کنار شاگردش شهید مطهری
روش تفسیری علامه، تفسیر قرآن به قرآن بود
علامه طباطبایی در حوزه علمیه قم به جای اشتغال به فقه و اصول، درس تفسیر قرآن و فلسفه برقرار کرد. این کار او موجب رونقِ دانش تفسیر در حوزه علمیه قم شد. روش تفسیری او تفسیر قرآن به قرآن بود. در دوران تعطیلی درس فلسفه، با برقراری جلسات هفتگی با شاگردان خاص خود، تدریس مبانی فلسفی ملاصدرا و حکمت متعالیه را ادامه داد. بسیاری از مدرسان بعدی فلسفه در حوزه علمیه قم شاگردان او بودند. شاگردان او همچون شهید مطهری، شهید بهشتی، مصباح یزدی و جوادی آملی را می‌توان جزو مؤثرترین و معروف‌ترین روحانیان شیعه در ایران در چهار دهه پایانی قرن ۱۴ شمسی دانست.
مروری بر شخصیت علامه طباطبایی سرآمد اخلاق و فلسفه
نشست‌های علمی که منجر به معرفی تشیع به اروپاییان شد
نشست‌های علمی او با هانری کربن فیلسوف و شیعه‌شناس فرانسوی زمینه‌ساز معرفی تشیع به اروپاییان شد. جلسات علامه با کربن به مدت ۲۰ سال هر پاییز با حضور جمعی از اهالی فلسفه تشکیل می‌شد و در آن مباحث اساسی دین و فلسفه و... مطرح می‌شد. به گفته دکتر سید حسین نصر، چنین جلساتی در سطح بالا و با افقی وسیع در جهان اسلام، بی‌نظیر بوده است و حتی می‌توان گفت که از دوره قرون وسطی که تماس فکری و معنوی اصیل بین اسلام و مسیحیت قطع شد، چنین تماسی بین شرق اسلامی و غرب حاصل نشده است. گفتگوهای علمی علامه طباطبایی با هانری کربن، در سال ۱۳۳۹ به کوشش محمدجواد باهنر و اکبر هاشمی رفسنجانی با عنوان «مکتب تشیع» به چهار زبان فارسی، عربی، فرانسه و انگلیسی منتشر شد.
علامه طباطبایی ۲۰ سال با هانری کربن جلسه بحث گذاشت
دیداری با استاد عرفان و اخلاق که شعر شد
علامه، دارای ذوق شعری بوده و اشعاری سروده که بعدها خودش آنها را از بین برده است. پاره‌ای از اشعار باقی‌مانده‌اش در کتابی با نام «ز مهر افروخته» چاپ شده است. در برخی از سروده‌های او مانند «گذر ز دانه و دام جهان و خویش مباز» واژه غیرفارسی به کار نرفته است. معروف‌ترین غزل علامه طباطبایی «کیش مهر» است. این شعر در سال ۱۳۶۵ توسط شهرام ناظری به آواز درآمد. هم چنین براساس نقل خود مرحوم علامه، روزگاری که فشار زندگی در نجف زیاد شده بود، دیداری با استاد عرفان و اخلاقش سید علی قاضی طباطبایی داشته و پس از دیدار و پیدا شدن حالت سبکباری و انبساط روحی، این شعر را که مضمون پند استادش بوده سروده است که او را در این سروده «پیر خرد پیشه نورانی» معرفی کرده است.
کتاب تفسیر المیزان
نوشتن تفسیر المیزان ۱۷ سال طول کشید
علامه طباطبائی، در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی نگارش تفسیرالمیزان اثر بزرگ خویش را آغاز کرد و ۱۷ سال طول کشید تا آن را به پایان برساند؛ اثری جالب و دلنشین که نظیر آن تا به حال نوشته نشده است. به عقیده آیت‌الله العظمی خویی، علامه برای نوشتن این اثر، خود را تصفیه کرده بود. شهید مطهری هم می‌گوید: «همه تفسیرالمیزان با فکر نوشته شده... من معتقدم بسیاری از این مطالب از الهامات غیبی است. کمتر مشکلی در مسائل اسلامی و دینی برایم پیش آمده که کلید حل آن را در تفسیرالمیزان پیدا نکرده باشم.»
این کتیبه‌های سیاه ما را شفاعت می‌کنند
علامه طباطبایی به سیدالشهدا (ع) و روضه ایشان توجه خاصی داشت. یکی از ارادتمندان مرحوم علامه طباطبایی نقل می‌کند: «با این که حضور ایشان عظمتی به مجلس عزاداری می‌داد ولی در مجلس سوگواری برای سالار شهیدان (ع) همچون افراد عادی شرکت می‌کرد و عقیده‌اش به حدی بود که می‌گفت: «این کتبیه‌های سیاه، که بر در و دیوار حسینیه و محل عزاداری نصب کرده‌اند، ما را شفاعت می‌کنند.» او در مجلس عزاداری «چنان شدید گریه می‌کرد، به طوری‌که دانه‌های اشک از چشمانش سرازیر می‌شد.» این جملات را بارها مرحوم آیت‌الله فاطمی‌نیا هم روی منبر از ایشان نقل به مضمون کرده بودند.
مرتضی نجفی قدسی مدیر سابق دارالقرآن علامه طباطبایی
تا می‌توانید در منبر روضه بخوانید
حجت‌الاسلام نظری منفرد از اساتید سطوح عالی و از وعاظ، خاطره‌ای درخصوص اهتمام علامه به عزاداری سیدالشهدا (ع) دارد که مرتضی نجفی قدسی مدیر سابق دارالقرآن علامه طباطبایی این خاطره را از ایشان نقل کرده است: «حدود ۴۵ سال قبل، مرحوم آیت‌الله میرزا هاشم آملی در ایام محرم در مسجد اعظم، شب‌ها روضه می‌گرفتند و بنده به منبر می‌رفتم و مرحوم علامه طباطبایی (ره) هم گاهی تشریف می‌آوردند و در این روضه شرکت می‌کردند. یک شب پیش از آنکه به منبر بروم و در حالی که در محضر علامه طباطبایی بودیم، مرحوم آیت الله آملی به بنده گفتند می‌دانید چرا حضرت علامه طباطبایی در این جلسه تشریف می‌آورند؟ سپس ادامه دادند: ایشان علاقه‌مند به روضه‌خوانی هستند و شما تا می‌توانید در منبر روضه بخوانید.»
در روز عاشورا جز جن و انس، جمادات هم بر امام حسین (ع) گریه می‌کنند
مرحوم آیت الله وجدانی فخر (ره) هم نقل کرده‌اند که بعد از ظهر عاشورایی به قبرستان حاج شیخ (قبرستان نو) در قم رفته بودم که دیدم مرحوم علامه طباطبایی در گوشه‌ای از قبرستان هستند، برای عرض ارادت نزدیک شدم و عرض سلام و ادب کردم و دیدم که ایشان خیلی غمگین و متأثر هستند و اشک می‌ریزند. آن بزرگوار با سوز و گداز به من فرمودند: آقای وجدانی! می‌دانید امروز چه روزی است؟! عرض کردم: بله، امروز عاشوراست. ایشان فرمودند: می‌بینی که امروز همه دنیا، موجودات، آسمان، زمین و حتی جمادات در حال اشک خون ریختن و گریستن بر حضرت سیدالشهدا (ع) هستند؟! متعجب شده و دانستم که ایشان خبر از حقایق هستی می‌دهند. در همین حال ایشان خم شده و سنگی از زمین برداشته و آن را به سان سیبی با دست از وسط شکافتند و میان آن را به من نشان دادند و من با چشمان خود در میان سنگ خون دیدم! سپس مرحوم علامه طباطبایی (ره) فرمودند: امروز نه تنها جنّ و انس، بلکه جمادات نیز در عزای امام حسین(ع) می‌گریند.»
مرحوم علامه طباطبایی در کنار مرحوم سید احمد خمینی
ای کاش می‌شد این بیت ایرج میرزا را با المیزان عوض می‌کردم
نجفی قدسی به خاطره‌ای از آیت لله علوی بروجردی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «روزی ایشان به اتفاق پدرش و مرحوم علامه مداح که از تهران آمده بود، به دیدار حضرت علامه طباطبایی رفتند. پس از صرف چای، علامه طباطبایی از آقای علامه درخواست کردند که روضه‌ای بخواند. او هم روضه حضرت علی اکبر(ع) را خواند و اشعار ایرج میرزا را در این زمینه می‌خواند و علامه هم استماع می‌کردند و متأثر بودند تا اینکه به این بیت رسید: بعد از پسر دل پدر آماج تیر شد/ آتش زدند لانه مرغ پریده را. علامه طباطبایی در اینجا فرمودند: اَعِد. یعنی دوباره بخوان و او دوباره این بیت را خواند، دوباره علامه فرمودند: اَعِد و تا چهار بار درخواست کردند که این بیت را دوباره بخواند. پس از اتمام روضه هم علامه در حالی که از شدت تأثر با دست به پای خود می‌زدند، این بیت را تکرار می‌کردند. آنگاه با حالی که شاید مخاطبشان جمع نبودند، می‌فرمود: ای کاش ایرج میرزا این بیت شعر را به من می‌داد و من تفسیر المیزان را به او می‌دادم!
خاطره آیت الله محمد جواد علوی بروجردی نوه آیت الله العظمی بروجردی درخصوص بیت ایرج میرزا
کاش یک روضه خوان بودم
روزی هم شخصی محضر علامه رسیده بود، اما ایشان را نمی‌شناخت و سخنان ناپسندی گفت. وقتی فهمید شخصی که روبه‌روی او نشسته، علامه طباطبایی است، اظهار شرمندگی و عذرخواهی کرد و به ایشان گفت: من گمان نمی‌کردم شما حضرت علامه طباطبایی باشید و تصور کردم که یک روضه‌خوان هستید. علامه فرمود: «ای کاش بنده یک مرثیه خوان حضرت سیدالشهدا (ع) بودم. همه سال‌هایی که سرگرم درس و بحث بوده‌ام، با یک مرثیه‌خوانی امام حسین (ع) برابری نمی‌کند.»
تصویری از علامه طباطبایی در زمان بستری بودن در بیمارستان
پیکر علامه در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد
روزهای آخر زندگی پُربار علامه طباطبایی، بیماری او را از پای انداخت. وقتی ایشان را از خانه به بیمارستان منتقل می‌کردند، رو به خانواده‌اش کرد و گفت: «من دیگر برنمی‌گردم». در بیمارستان هم همه کارکنان را تحت تاثیر قرار داده بود، تا جایی که رییس بیمارستان می‌گفت: «علامه حافظه‌شان را در مورد مسائل دنیوی و مادی از دست داده‌اند و به مسائل مادی بی‌توجه‌اند، اما پیوندشان با خدا و عالم معنویت مستحکم‌تر شده است؛ انگار از ناسوت بریده و به ملکوت پیوسته‌اند.»
بالاخره چند روز بعد ۲۴ آبان سال ۱۳۶۰ مصادف با ۱۸ محرم ۱۴۰۲ علامه که همیشه از ابدیت سخن می‌گفت، از این عالم خاکی رخت بر بست. فردای آن روز پیکرش از مسجد امام حسن عسکری (ع) در قم تا حرم حضرت معصومه (س) تشییع شد. آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی بر پیکرش نماز خواند و در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
نمایی از مزار علامه طباطبایی در حرم حضرت معصومه (س)
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: تفسیر المیزان ماه محرم سید محمدحسین طباطبایی علامه طباطبایی روضه امام حسین مرتضی نجفی قدسی قرآن مرتضی مطهری مرحوم علامه طباطبایی علامه طباطبایی طباطبایی در کنار مرحوم آیت الله تفسیر المیزان حسین طباطبایی حوزه علمیه قم حضرت معصومه ایرج میرزا تفسیر قرآن روضه خوان امام حسین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۱۰۲۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آرزو‌های شیرین برای محله‌ای در دروازه تاریخ /دروازه ری در انتظار لباس نو
ری، تهران، ساوه، اصفهان، کاشان؛ از هر سوی که زائران برای تشرف به حرم مطهر بانوی کرامت قصد ورود به شهر قم را داشتند، باید از دروازه‌ای در باروی شهر وارد می‌شدند که به «دروازه ری» معروف بود.
دروازه ری که احتمالاً کهن‌ترین دروازه قم قبل از احداث جاده ناصری از مسیر علی‌آباد به قم و شاهراه ارتباطی شهر با ری و تهران محسوب می‌شده، تا سال ۱۳۲۱ هنوز پابرجا بوده است.
اگر در اسناد تاریخی که جست‌وجو کنید، المان هویتی دروازه ری را خواهید دید. یک بنای ساده و گنبدی که نشان از تاریخ پرفرازونشیب شهر قم دارد و کاروان‌های اهل دانش و زیارت در سفر به قم را به سمت این شهر راهنمایی می‌کرده است.
محله دروازه ری و نوبهار (چاله کاظم) پیش‌ازاین، مزرعه سعدآباد را در خود داشت و مقبره «خواجه اباصلت» از یاران امام رضا (ع) را در خود جای داده بود که هنوز هم وجود دارد.
دروازه‌ای میان بهشت و جهنماز جمله ازدست‌رفته‌های محله دروازه ری می‌توان به «گذر ری» اشاره کرد که جایش در محله خالی است. این گذر سه یا چهارطاق چشمه‌ای داشته که به میدان کهنه و پامنار متصل می‌شده است. گفته می‌شود گذر حدود ۴۰ سال پیش تخریب شده و موجب شده است شکل و شمایل کنونی این محله چندان تاریخی و هویتی نباشد.
از پیشه‌های قدیم مردم این محل که در گذر هم نشانی داشت، می‌توان به نمک‌کوبی اشاره کرد. اهالی معاصر این محله هرچند آثاری از برج و باروی دروازه ندیده‌اند، اما زیبایی گذر و گاراژی که اتوبوس‌های راه پیموده از دشت مسیله به آن وارد می‌شد را به خاطر می‌آورند.
این محله تا سال‌ها در برزخی از دشت‌های سرسبز و باغات انگور و کوره‌های آجرپزی محلات مجاور قرار داشت، گویی دروازه‌ای میان بهشت و جهنم بود. در بیرون گذر هرچند شهر تا سال‌ها در حال تغییر و گذر از سنت به مدرنیسم بود، اما قطار مدرنیسم دیرتر و ناقص‌تر به دروازه ری رسید و غبار فرسودگی را بر تن این محله برجای گذاشت.
مهمترین مشکل محله ناتمام ماندن خیابان و ترافیک ناشی از آن است که به تعبیر اهالی، محله را شبیه به مناطق جنگ‌زده کرده است. حداقل می‌شد از این بنا‌های تخریب شده به عنوان فضای عمومی استفاده کرد.
احمد اشعری، کارشناس حوزه شهرسازی از جمله کسانی است که روی مشکلات محله دروازه ری کار علمی انجام داده است و آن را از نظر گونه بافت‌شناسی «بافت ناکارآمد میانی» دسته‌بندی می‌کند.
به گفته وی، محله دروازه ری در خط مرزی بافت تاریخی ۳۰۰ هکتاری قم قرار دارد که در گذشته اراضی کشاورزی و کوره‌پز خانه بوده، اما از سال ۱۳۳۵ به تدریج سکونت در آن اتفاق افتاده است.
محله دروازه ری بر اساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۴ هزار و ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و چهار هزار خانواده در آن زندگی می‌کنند. ۲۵ درصد ساکنان محله دروازه ری، از اتباع هستند.
محور این محله در طرح تفصیلی، چهار طبقه دیده شده و قرار است انواع کاربری‌های خدماتی در آن لحاظ شود. این خیابان هم‌اکنون ۶۴ نوع فعالیت اقتصادی و خدماتی را در خود جای داده است و بخشی از این فعالیت‌ها نیز سازگاری مناسبی با محله ندارد.
این کارشناس حوزه شهرسازی معتقد است برای مرهم گذاشتن بر این زخم نیمه‌باز باید پروژه تملک خیابان دروازه ری را تکمیل کرد، اما در عین حال باید تلاش کنیم تا کارکرد محلی و انسجام اجتماعی در این محله حفظ شود.
اشعری با اشاره به وجود فضا‌های بلاتکلیف در محله و در جریان تملک نیمه‌تمام بدنه خیابان، می‌گوید: با هزینه اندک می‌توان این فضا‌های بلاتکلیف را به مکانی برای توقف اهالی تبدیل کرد.
وی با اشاره به وجود بعضی کاربری‌های ناسازگار در این محله عنوان می‌کند: با تملک چند پلاک می‌توان برای اهالی مسکن تولید و الگوی صحیح توسعه محله را تدوین کرد.
بازآفرینی محله دروازه ری پیگیری شده است
از جمله پیشنهاد‌های مشاور برای این محله، تملک آب‌انبار حاج رئیس به‌عنوان یک عنصر هویتیِ واقع در آن و اضافه کردن یک عنصر دروازه‌ای در محل طاق قدیم برای ارتقای هویت محلی بود که با پای‌کار نیامدن اداره کل میراث فرهنگی، معطل مانده است.
این کارشناس شهرسازی معتقد است یک سری از کاربری‌های ناکارآمد همچون مصالح‌فروشی و حمام متروکه در این محله باید برای تأمین خدمات عمومی به کار گرفته شود.
فرایند اجرایی شدن بازآفرینی محله دروازه ری تا امروز بدون تغییر در این تصمیم‌گیری پیگیری شده است، اوایل سال ۱۴۰۲ شهردار قم اعلام کرد که این پروژه در اولویت تملک با همان عرض ۱۸ متر است.
محمدحسین علی‌اکبری، مدیر منطقه یک شهرداری قم، مرداد سال گذشته در توضیح مشکلات و چالش‌های بازگشایی محله دروازه ری به ریزدانگی املاک این محله اشاره کرد که توافق با مالکان را دچار مخاطره می‌کند.
مساحت پایین املاک تجاری و کوچک بودن آنها یکی دیگر از معضلات تملک در این پروژه است، چراکه این املاک وسیله امرارمعاش اهالی است، اما ارقام تملک به نحوی نیست که ملک تجاری دیگری جایگزین آن شود، از طرفی بسیاری از ملک‌ها جنوبی‌ساز یا به صورت مشاع است که فرایند تملک را دچار چالش می‌کند.
از طرفی به گفته این مسئول شهرداری قم، بخشی از این محله در بافت تاریخی قرار دارد و بهسازی آن نیازمند مشارکت سازمان میراث فرهنگی است.
تلاش برای بازگرداندن امید به محلهبا این همه تاکنون نزدیک به ۴۰ قطعه در محله دروازه ری تملک و تخریب شده و جدول‌گذاری و ساخت محور نیز در حال انجام است. گام بعدی احداث مرکز فرهنگی و فضای سبز کوچک این محله توسط شهرداری قم است که می‌تواند امید را به رگ‌های محله بازگرداند.
مدیر منطقه یک شهرداری قم در پاسخ به ابهاماتی درباره عرض محور دروازه ری، عرض ۱۸ متری را مصوبه طرح تفصیلی شهر قم می‌داند که با توجه به قرار گرفتن نیمی از محله در محدوده بافت تاریخی، شهرداری بر سر اجرای همین مقدار نیز با سازمان میراث فرهنگی دچار چالش است.
آذرماه سال ۱۴۰۲ بود که دفتر تسهیل‌گری محله دروازه ری تشکیل و در مسجد این محله جلسات با اهالی برگزار شد. مفهوم احداث دفتر تسهیل‌گری این است که بهسازی یک محله را تنها کالبدی نبینیم بلکه باید به مسائل اجتماعی و اقتصادی به‌صورت توأم با موضوعات کالبدی و عمرانی توجه کرد.
در روزهای اخیر تصاویری در فضای مجازی رد و بدل می‌شود که نشان دهنده ادامه تملک و تخریب بعضی املاک در مسیر خیابان ۱۸ متری این محله است.
نقش ویژه محله دروازه ری در روزهای دفاع مقدس و تقدیم ۱۲۸ شهید به کشور، حضور مشاهیری همچون امیر موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی و وجود جمع بزرگی از ایثارگران انقلاب اسلامی و جنگ از نقاط قوت و سرمایه‌های اجتماعی این محله است که می‌توان با پررنگ کردن این نقش، به بهبود مشارکت اجتماعی برای حل معضلات آن کمک کرد؛ مسجد فعال و اهالی دغدغه‌مند که روزهای بهتری برای محله‌شان آرزو می‌کنند، از سرمایه‌های ارزشمند این محله است.
یکی دیگر از سرمایه‌ها و دارایی‌های محله، تنوع قومیت‌ها و ملیت‌ها است که می‌تواند فرصت تلقی شود. شبکه خویشاوندی، مهارت‌های فنی، همچنین وجود عناصری همچون آب‌انبار و مسجد از دیگر سرمایه‌های محله است.
پای صحبت قدیمی‌ها که بنشینی، خاطرات جالبی از روزگار گذشته محله دروازه ری دارند. از گاراژی که محل تردد مسافران به قم بود و روستانشینان و عشایر کلکو از دشت مسیله به آن می‌رسیدند. از پرده‌خوانان و پهلوانان که هرازگاهی بساط خود را در میانه محله به پا می‌کردند و بوی نان سنگک تازه و دود کبابی که زیرگذر به مشام می‌رسید.
شاید امروز بخشی از این خاطرات دیگر رنگ‌باخته باشد، اما می‌توان دروازه ری را طوری بازسازی کرد که اصالتش به یادگار بماند و اهالی‌اش همچنان پایبند این محله باشند.
منبع:ایمنا
باشگاه خبرنگاران جوان قم قم
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»